"Tarix va Jamiyat" jurnali

Аннотация

Insoniyat bir-birini tushunib, soʻzlasha boshlaganiga ham bir necha ming yillar boʻldi. Qadimgi Misr, Mesopotamiya, Yunonlar sivilizatsiyada turli yozuv, belgilardan foydalanishgani hech kimga sir emas. Ularni har kim ham oʻqiy olmagan. Asrlar oʻtib sivilizatsiyani ichida saqlab kelayotgan bitiklarni oʻqish imkoni paydo boʻldi. Eyroglif, mixxat yozuvini oʻqish imkoni tugʻildi. Shuncha qaramasdan, topilmalar orasidan yozuv bir qatorda tushunarsiz yoxud bolalar oʻyiniga oʻxshaydigan bir qancha hujjatlar ham topilgan. Ular shifrlangan edi. Bugungi kunda kodlar, yashirin belgilar bularning barchasi oddiy holga aylanishi tabiiy hol. Baʼzida bolalar oʻz doʻstlariga biror narsani eslatishda turli belgi yoki oʻzlarining soʻzlashuv usullaridan foydalanishadi. Uning ayrim turlari esa murakkab. Lekin ilk sivilizatsiyalar davrida ulardan nima maqsadda foydalanishgani juda gʻalati. Axir yozuv bir-birini tushinish uchun yetarli emasmi? Shifrlash- maʼlumotlarni xavfsizligini taʼminlash maqsadida ularni kodlash, shuningdek bir guruh odamlar tushuna oladigan maʼlumotlar hisoblanadi. Raqamli texnologiyalar paydo boʻlishidan ancha oldin, xabarlarni begona koʻzlardan himoya qilish usuli sifatida shifrlash paydo boʻldi. Uning ilk namunalaridan bezak berish, oshpazlar yoki hunarmandlar oʻz kasblaridagi boshqalarga bildirishni xohlamagan kasb sirlarini yozishda ham foydalanishgan.